których przedmowy przynoszą obfitość czysto literackich refleksji. W ostatnim akapicie powieści zwraca się zaś znów - trochę niespodziewanie - do czytelników ("nie znanych facetów, którzy mnie czytać będziecie", F 255). Oznacza to, że wykonał swe zamierzenie i napisał upragnione dzieło. Ale jego treścią stało się przedstawienie przeszkód, które uniemożliwiały jego napisanie... Przewrotna pętla Gombrowicza przypomina trochę założenie W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta. Jak wiadomo, tematem Poszukiwania jest właśnie - jego napisanie czy też, dokładniej, duchowe dojrzewanie, które umożliwiło powstanie arcydzieła: w ostatnich zdaniach Marcel zabiera się do pracy, uzyskawszy pewność, że wie wreszcie, jak ją wykonać... Ale przecież książka jest już gotowa, skończona