się problem wolności u Hegla? U Hegla nie natrafiamy na nic, co by świadczyć mogło o jakimś jego lęku przed wolnością lub jakiejś pogardzie dla niej. Przeciwnie, pojęcie wolności stanęło od samego początku w samym centrum jego historiozofii. Cały rozwój ducha obiektywnego jest stawaniem się wolności. Lecz właśnie ta okoliczność pociąga za sobą niezmiernie subtelną aksjologię wolności. Skoro nie ma wolności "obiektywnej", raz na zawsze danej, skoro konkretna wolność jest wolnością stoicką, sceptyczną lub inną, wolność jest zawsze wartością do porzucenia i do odzyskania zarazem. Trzeba negować wolność dnia dzisiejszego, by móc przyjąć wolność dnia jutrzejszego. Co to jednak znaczy? Znaczy