wspólnoty narodowej. Przeciwnie, więź narodowa wydaje mi się i głębszą i istotniejszą od wspólnoty klasowej, a jej wartość etyczna, społeczna i kulturalna jest moim zdaniem nadrzędna w stosunku do haseł wyznawców religii proletariatu czy religii ludu, gdy się określa tym słowem jedną warstwę społeczną. Wiemy przecież z doświadczenia, jak rzeczywistość poczyna się zaciemniać złowrogo, gdy pojęcie narodu staje się ostatecznym sprawdzianem wartości, najwyższą instancją celów i środków działania. Kto wie, czy dzisiaj, gdy blisko 150 lat dzieli nas od Przemówień do narodu niemieckiego filozofa z Jeny, nie byłby czas właściwy na napisanie nowej pochwały nacjonalizmu (jeszcze jedno dobre słowo przesiąknięte odorem