miasta Norymbergi. Klocki rzeźbili wykwalifikowani snycerze, zgromadzeni w cechach, a warsztaty produkujące pierniki chroniły zazdrośnie posiadanych wzorów, konkurując z innymi warsztatami. Wyrabiano pierniki dla warstw wyższych, dworu, szlachty, bogatego patrycjatu miejskiego. Duże warsztaty cechowe chlubiły się formami wykonanymi przez biegłych w swym kunszcie mistrzów. Piernik był drogi, wręczano go jako podarek, nie tylko smaczny, ale i piękny. Z zachodniej Europy piernik dotarł do Polski w XVII w. i szybko rozpowszechnił się na zachodzie kraju. Szczególna sławę zdobyli mistrzowie w Krakowie i Toruniu. Pobierali u nich nauki uczniowie ze środkowej i wschodniej Polski. Ukształtowały się wkrótce trzy ważne ośrodki przemysłu piernikarskiego, wspomniane