monopole, które powstały jako ważny element reformy Władysława Grabskiego z 1924r. i które prowadziły działalność gospodarczą w zakresie ustawowo zastrzeżonym dla państwa, jak np. monopol solny, zapałczany, tytoniowy, spirytusowy. Monopole odgrywały w gospodarce państwa niezwykle istotną rolę, ponieważ dostarczały budżetowi ok. 1/3 jego dochodów. Były one przedsiębiorstwami działającymi na podstawie specjalnych aktów prawnych. Posiadały osobowość prawną.<br>Drugi rodzaj to przedsiębiorstwa państwowe działające na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z 17 marca 1927r. o komercjalizacji (zob. rozdział 2.1.2), a także na podstawie aktów szczególnych. Do grupy tej należały przedsiębiorstwa przemysłu przetwórczego, kopalnie węgla, tereny naftowe, lasy państwowe, Polskie Koleje Państwowe