dynastii były jednak równe, a potężny sąsiad - państwo niemieckie - umiejętnie strzegło tej równowagi, popierając zawsze słabszego z rywali przeciw silniejszemu. Dzięki temu udało się Niemcom nie tylko poróżnić i uzależnić dwie odrębne grupy Słowian zachodnich - Polaków i Czechów, ale także wcielić w obręb własnego państwa rozbite politycznie i trzymające się pogaństwa plemiona słowiańskie najdalej na zachód wysunięte. Polacy i Czesi nie różnili się początkowo językiem, a przyjęcie chrześcijaństwa w obrządku łacińskim pozwoliło im znaleźć się w tym samym kręgu cywilizacyjnym. Jednak odrębne tradycje państwowości, antagonizmy narastające między obydwu państwami i stabilizujące się granice polityczne zdecydowały o rozwoju odrębnych narodów i odrębnych