Pawlikowskiego było to, że walka o niepodległość związana z hasłem postępu społecznego pociąga za sobą masy, budzi je z politycznego uśpienia i wzmacnia tym samym naród w jego oporze przeciwko zaborcy.<br><br>9. Adam Czartoryski i orientacja na carat<br><br>Zabory francuskie z okresu Wielkiej Rewolucji i Konsulatu osłabiły Austrię i Prusy, pośrednio zaś wzmocniły pozycję Rosji w środkowej Europie. Nowy car Aleksander I (1801-1825), syn Pawła I, podjął też bardziej aktywną politykę w tej części Europy, zmierzając do ograniczenia, a potem do złamania hegemonii francuskiej. Dyplomacja caratu oddziaływała także na Bałkany, podejmowała hasło wyzwolenia bratnich narodów słowiańskich spod obcego jarzma. Sam