nastąpiła w okresie przedrozbiorowym. Mocarstwa ościenne kupowały sobie przychylność urzędników, pochodzących na ogół z potężnych rodów magnackich. W okresie rozbiorów w zaborze rosyjskim podniesiono łapówkę wręcz do obowiązującego rytuału. Istniał specjalny taryfikator, który określał, ile urzędnik danego szczebla może wziąć za "załatwienie" sprawy petenta. Podczas okupacji hitlerowskiej łapówkarstwo stało się praktycznie jedyną metodą załatwiania spraw urzędowych, a często ratowało się w ten sposób ludzkie życie. Po wojnie urzędnicy komunistycznego państwa traktowali Polskę jak kraj podbity. Cenzura wprawdzie nie pozwalała na informowanie opinii publicznej, ale dla większości społeczeństwa było jasne, skąd biorą się fortuny i rezydencje dygnitarzy aparatu komunistycznego. Ten rys historyczny