które spowodowała mała mszyca zwana filokserą. Rozmnożyła się i rozprzestrzeniła po 1876 r. Produkcja wina francuskiego obniżyła się o 2/3 i wynikłe stąd straty roczne obliczano na 500 mln franków. Dopiero po 20 latach, po sprowadzeniu odpornej na filokserę winorośli amerykańskiej, udało się odbudować francuskie winnice i przywrócić dawną produkcję wina. Filoksera atakowała też, choć w mniejszym stopniu, winnice włoskie i hiszpańskie.<br>We Francji zrujnowała licznych średnich i drobnych właścicieli winnic - warstwę będącą silną podporą obozu zachowawczego. Mała mszyca odegrała ważną rolę polityczną.<br>Rolnictwo europejskie przechodziło więc ciężki kryzys, który dotykał zarówno większą własność ziemską, jak i chłopów. Francja i