stale przechodzi od kaprysu do systemu, od ulatującej w niewiadome intuicji do zamkniętej struktury, podobnie jak stale oscyluje między młodością a dojrzałością, chaosem a kształtem, pojęciami, z którymi Gombrowicz nie umie się rozstać. Świat Gombrowiczowski jest spolaryzowany, skupiony wokół dwu przeciwstawnych ośrodków; jednak szlak od bieguna do bieguna nigdy nie przebiega identycznie. Czółenko, które łączy sprzeczności, rysuje stale nowy wzór, ubogacając tkaninę życia i sztuki... Jednak nie będzie chyba nadużyciem powiedzieć, że sercem jest Gombrowicz po stronie młodości, chaosu i "uczłowieczania". Albowiem bardziej ludzkie jest dla artysty to, co nieracjonalne, nieprzewidzialne, niesystemowe. Dziedziną sztuki jest Wyjątek. Mówiąc staroświecko, Gombrowicz opiera się