zbyt bogata, zbyt świeżej daty i zbyt kontrowersyjna, aby można było pokusić się o wszechstronne jej przedstawienie. Nie ma zgodności ani w kwestii jej przyczyn, ani w ocenie jej dziejowego znaczenia. Niektórzy uczeni zachodni, przeważnie konserwatyści, starają się zminimalizować jej wymiar ideologiczny, przedstawiając ją jako "jeszcze jedną próbę ocalenia całego przedsięwzięcia leninowskiego" przez spóźnione i połowiczne reformy; próbę wymuszoną przez kryzys gospodarczy w Związku Radzieckim i jego klęskę w zimnej wojnie. Ich zdaniem, Gorbaczow był gorliwym <orig>leninistą</>, a nawet obrońcą "zmurszałego totalitaryzmu"; jego prestiż na Zachodzie był więc jedynie dziwnym, irracjonalnym przejawem <orig>"Gorbomanii"</>. Inni uczeni, bliżsi liberalnemu centrum, popierali Gorbaczowa do