oddziaływania wszystkich wymienionych uprzednio układów: wegetatywnego, animalnego i psychicznego. Układ wegetatywny składa się z dwóch antagonistycznych podukładów: współczulnego (sympatycznego) i przywspółczulnego (parasympatycznego), przy czym każdy z nich inaczej reaguje na bodźce zewnętrzne. Pierwszy, np. przyspiesza czynności serca, a drugi je zwalnia, pierwszy rozszerza źrenice, a drugi je kurczy, pierwszy przyspiesza przemianę materii, a drugi ją stabilizuje. Między podukładami rzadko występuje równowaga. Zwykle przeważa jeden z nich, co w konsekwencji determinuje indywidualny sposób reakcji na bodźce zewnętrzne, czyli określa stosunek danej osoby do walorów oferowanych przez otaczający ją świat. Czysto fizjologiczne reakcje są zarejestrowane w świadomości, która przetwarza je w pozornie obiektywne motywacje