niepodległość. W tym duchu pracowano świadomie, wpływając i na młodzież szkolną, i na starsze społeczeństwo, kontaktując się i z masonerią, i z Towarzystwem Patriotycznym ( 34), lecz strzegąc pilnie własnej niezależności. Po pięciu latach centrala filomacka przekształciła się w Związek Patriotyczny, organizację już wyraźnie spiskową, antyzaborczą, chociaż nie zmierzającą do szybkiego przewrotu. Nowi przywódcy (Kozakiewicz, Piasecki, Pietraszkiewicz) włączali do swego programu uwłaszczenie chłopów. Planowano rozbudowę związków podporządkowanych: wśród ziemiaństwa, urzędników, wojska, kleru i oczywiście w szkołach.<br>Pracę przygotowawczą, obliczoną na długie lata, w 1823 r. rozbiły aresztowania.<br>Sam Nowosilcow zjechał do Wilna na śledztwo. Od jednego z uwięzionych filaretów wydobył nazwiska Zana