widzenia - do samookreślenia się nie potrzebuje chrześcijaństwa. Moim zdaniem nie mamy jednak do czynienia z taką asymetrią, ponieważ współczesny judaizm nie jest prostą kontynuacją religii Starego Testamentu, czyli nie jest prostym przedłużeniem religii biblijnego Izraela, która istniała w czasach przed Jezusem Chrystusem. Jest skutkiem głębokiej przebudowy żydowskiego życia, której dokonali rabini w konfrontacji z chrześcijaństwem. Jest także efektem prawie dwóch tysięcy lat rozwoju tego życia na różnych poziomach, co dokonało się przede wszystkim w kontekście świata chrześcijańskiego. Nie byłby więc judaizm tym, czym jest dzisiaj, nie byłoby takiego zróżnicowania ani wielopostaciowości tej religii, gdyby nie istniało chrześcijaństwo. Chcąc zrozumieć współczesnego Żyda