i panowania zachodnich łacinników w Konstantynopolu doznał nieodwracalnej katastrofy i stracił siłę kulturowej ekspansji. Zniszczona, spalona i ujarzmiona Ruś, pozbawiona znacznej części ludności, wymordowanej lub wygnanej w głąb Azji, została sam na sam z okrutnym najeźdźcą. Stosował on systematycznie terror, zarówno wobec mas ludności, utrzymywanej w ryzach ponawianymi wyprawami karno-rabunkowymi, jak wobec klas panujących: książąt, bojarstwa i duchowieństwa, z których strach uczynił bierne, ale i sprawne narzędzie do utrzymania panowania mongolskiego w Europie wschodniej.<br><br>Panowanie mongolskie utrzymało się przeszło dwieście lat, zmieniając swój charakter i zakres. Wielkie imperium Czyngis-chana rozpadło się wprawdzie w drugiej połowie XIII wieku, ale Ruś