z promotorów zjednoczenia według koncepcji małoniemieckiej, to jest pod egidą protestanckich Prus, a z wyłączeniem katolickiej Austrii. Jeżeli takie reminiscencje grały rolę, musiały one prędzej czy później okazać się nieprzydatne w zupełnie odmiennej sytuacji po roku 1945, a zwłaszcza po powstaniu dwóch państw niemieckich o odrębnych ustrojach społeczno-gospodarczych i rozbieżnych wewnętrznych tendencjach rozwojowych. Nieprzydatność ta wyszła na jaw w sposób już ogólnie dostrzegalny pod koniec lat sześćdziesiątych, kiedy tendencje do powoływania odrębnych organizmów kościelnych ewangelickich i katolickich, dostosowanych do granic dwóch państw niemieckich (oczywiście bez naruszania treści religijnych obydwu Kościołów przez te tendencje) nabrały z różnych zresztą względów - charakteru nieodwracalnego