jest fakt podstawowy. Równie ważny jest jeszcze inny fakt, a mianowicie ten, że Kościoły ewangelicki i katolicki stanowiły w Niemczech po roku 1945 instytucje o charakterze ogólnoniemieckim, utrzymując ten charakter również wówczas, gdy w innych dziedzinach życia dochodziło już do faktycznego i prawnego podziału Niemiec na dwa państwa. W miarę rozchodzenia się dwóch państw niemieckich rosło w stosunku odwrotnie proporcjonalnym charakterystyczne zjawisko wzajemnego zapatrzenia się tych dwóch państw w siebie, najczęściej w sensie deprecjonującego porównywania wszystkiego, co dzieje się w drugim państwie niemieckim z tym, co dzieje się we własnym państwie. W NRF tendencja ta znalazła swoje apogeum w negowaniu w ogóle