miał swój lokalny latopis, powstawały apokryfy biblijne, przeróbki kursujących po świecie chrześcijańskim legend o starożytnych bohaterach, dzienniki podróży (np. ihumena czernihowskiego Daniela do Jerozolimy), wreszcie Słowo o wyprawie Igora, którego pochodzenie z początków XIII wieku wbrew sceptykom zostało obronione.<br><br>Pod wieloma więc względami dawna świetność trwała i rozwijała się. Nowogród rozkwitał dzięki pośrednictwu między ruską północą a krajami nadbałtyckimi, na wschodzie rosły nowe ośrodki: Rostów, Suzdal, Włodzimierz nad Klaźmą, na południowym zachodzie - Halicz i Włodzimierz Wołyński. Zarysowały się już jednak pierwsze oznaki kryzysu, najpierw politycznego. Sąsiedzi, zwabieni słabością Rusi, rozpoczęli zagarniać poszczególne dzielnice: Polacy i Węgrzy od końca XII wieku rywalizowali