również przeobrażenia społeczno-gospodarcze, prawno-administracyjne i obyczajowe zachodzące w samym Księstwie. Pośrednio lub bezpośrednio wiązały się zaś one z wprowadzeniem przez Napoleona nowej konstytucji i francuskiego kodeksu cywilnego, a także z ogłoszoną blokadą kontynentalną. Ich odbiciem są takie wiersze Koźmiana, jak Mowa Katona Cenzora miana w senacie o obyczajach rzymskich, Do poetów dramatycznych, Naśladowanie ody Horacjusza (Przestroga dla ziomków), Naśladowanie ody Horacego 3 z ks. III (Druga przestroga dla ziomków, a raczej dla biurokratów), Prośba wieśniaka do Fortuny. Powraca też do nich Koźmian w wypowiedziach prozatorskich: Przestroga dla ziomków, O duchu publicznym (fragment), Kilka słów o wzrastającym duchu pieniactwa i