efektów, jakie dawały w sztukach teatralnych, jakie dzięki nim autorzy mogli wprowadzać do dramatów. Ale istniała przecież także zależność odwrotna: triki techniczne, znane z teatru, nie tylko wzbogacały wyobraźnię autorów romantycznych, lecz także wyznaczały jej zakres. Skłaniały do wprowadzania pewnych efektów czy wątków, zacieśniając tym samym pole manewru, wiodąc ku schematyzmowi.<br>Zwrócił na to uwagę Korzeniewski w zakończeniu książki o dramie: &lt;gap&gt;. Zatem: ambiwalencja. Ma się wiele do zawdzięczenia efekciarskim komunałom, ale i trudno wyzwolić wyobraźnię z "obrazów dramy".<br><br>&lt;tit&gt;Modernizowana przestrzeń teatru&lt;/&gt;<br><br>U początku XIX wieku rozpoczęła się wielka modernizacja teatru europejskiego, związana z powołaniem już w epoce poprzedniej scen narodowych i