i tylko dzięki tej sztuczce słyszymy jego tykanie; ale nie może być też tak, jak twierdził Wolter po trzęsieniu ziemi w Lizbonie, że Wielki Zegarmistrz oszalał i coraz szybciej majta wahadłem, aż w końcu zegar rozpadnie się na osobne trybiki.<br>Jednak ta walka na dwa fronty doprowadziła w końcu do sekularyzacji. Bóg nam nic nie jest dłużny. To my jesteśmy mu dłużni nasze zbawienie. A tym samym bez Jego pomocy, sami, musimy wyciągać się, jak baron Münch-hausen, za harcap z bagna.<br>Siedzimy bowiem - niczym karły - wewnątrz zegarowych mechanizmów i dostarczamy energii wahadłu. Przynajmniej Kant w swoich Krytykach postawił sprawę uczciwie