który u Rzymian za panowania cesarza Augusta złotym nazywano"#pisał Franciszek Bohomolec. Z dumą wspominano o unii lubelskiej i konfederacji warszawskiej (1573) przyznającej swobody wyznaniowe całej szlachcie. I tylko konserwatywne sfery kościelne gorszyły się zbyt szerokim zakresem panującej wówczas tolerancji. Natomiast szermierze oświecenia twierdzili, iż właśnie ona przyczyniła się "do słusznie nadanego czasom i rządom tych królów Jagiellonów imienia wieku złotego dla nauk i języka w Polszcze" <page nr=31> (Feliks Bentkowski). Rozpięty wówczas ponad czasami saskimi oraz drugą połową XVII stulecia łuk narodowej tradycji sięgnie bezpośrednio do wieku XVI. Oświecenie po raz pierwszy chyba w naszych dziejach dokonało świadomego wyboru tej tradycji; uszanują