ośrodka w Laskach pod Warszawą, a katolicyzmem endeckim. W PRL obecność jednego totalitarnego wroga powodowała wewnątrzkościelną solidarność, która zacierała różnice, jednak w latach 90. ujawniły się one z całą ostrością, co potwierdza choćby sprawa księdza Jankowskiego, a zwłaszcza księdza Rydzyka. To są rezultaty powierzchownego przyswojenia w Polsce reform, jakie przyniósł sobór watykański II. Polski Kościół zaakceptował literę soboru, natomiast jego ducha przyjął w bardzo niedostatecznym stopniu. Myślę, że w społeczności katolików, a zwłaszcza wśród duchowieństwa, włącznie z Episkopatem, zdecydowani reprezentanci posoborowej orientacji, praktykujący postawę otwartości, należą do mniejszości - większość trwa na pozycjach przedsoborowych. Jestem jednak na tyle optymistą, by twierdzić, że