do trwałego przekazania władzy bardziej dynamicznemu i samorządnemu społeczeństwu. Ponowny zastój oznaczałby, że komunizm nie może się twórczo rozwijać. Represyjny zamach stanu, oparty na nacjonalizmie i ideologii, skompromitowałby Związek Sowiecki na arenie międzynarodowej, a jego rozdrobnienie równałoby się historycznej klęsce.<br><br>&lt;page nr=65&gt;<br><br>Tak więc w niepewnej przyszłości Związku Sowieckiego kryje się dynamika społeczno polityczna, sprzeczna z prestiżem komunizmu i jego perspektywami w skali globalnej.<br> Przemiany polityczne i społeczne w Europie Wschodniej również wzmogą zapewne ogólny kryzys komunizmu. Zmiany te będą różne w różnych państwach, a ich siłą napędową będzie zarówno nacjonalizm, jak i nowe poczucie zbiorowości ponadnarodowej. Ten pierwszy mógłby pogłębić tradycyjne konflikty jak