stanowią o osobnym, dość hermetycznym świecie, nieporównanie łatwiej do nich dotrzeć dzisiaj niż przed dwudziestu, trzydziestu laty. Rozkwit życia szachowego, wielość atrakcyjnych turniejów, pasjonująca rywalizacja między najlepszymi (<name type="person">Spasski</> i <name type="person">Fischer</>, podczas swego pamiętnego meczu sprzed pięciu lat stali się współczesnymi bohaterami kultury masowej!) to zewnętrzne przejawy procesu wiążącego się ze stałym wzrostem wiedzy i coraz szybszym przypływem informacji. Mistrzostwo szachowe może być wcześniejsze, <orig>metrykalnie</> młodsze niż dawniej, bo odwołuje się do olbrzymich i powszechnie ujawnionych zasobów wiedzy. Młodzi szachiści od razu na progu kariery stykają się z ostrą rywalizacją, ale z drugiej strony mają start łatwiejszy niż ich rówieśnicy przed laty