lub pragną odpokutować za zdrady własne. Zdrada nie podlega jednak surowej ocenie, właściwie nie podlega ocenie w ogóle - bo jest zwykle niechciana, mimowiedna, nieświadoma. Ona w polskiej historii po prostu dzieje się: niedostrzegalnie, powszechnie, wszędzie.<br> Sięga w sacrum kultury: łagrowym donosicielem jest (w Czytadle) mężczyzna o symbolicznym nazwisku Mickiewicz.<br> Nikt stąd nie jest bez winy - zdaje się mówić Konwicki - nikt nie jest czysty. Lecz zarazem nie ma bezapelacyjnie winnych (nie tacy w każdym razie interesują autora). Wszyscy są jakoś skażeni, spaczeni: i ci, co byli niesłusznie skazani i więzieni, i ci, co mieli nieograniczoną władzę sądzenia. Wszyscy są ofiarami czy może