bardzo wyraźne ramy, w jakich osobowość może się ukształtować. Istnieje więc ścisły związek między somatyczną a psychiczną stroną człowieka. Intuicyjnie wiedział o tym Św. Augustyn pisząc w Wyznaniach: ..."poszukujemy zjawisk zgodnych z naszą naturą, a odrzucamy wszystko, co jest z nią sprzeczne" (s. 117). Na somatyczne uwarunkowania percepcji składają się swoiste oddziaływania wszystkich wymienionych uprzednio układów: wegetatywnego, animalnego i psychicznego. Układ wegetatywny składa się z dwóch antagonistycznych podukładów: współczulnego (sympatycznego) i przywspółczulnego (parasympatycznego), przy czym każdy z nich inaczej reaguje na bodźce zewnętrzne. Pierwszy, np. przyspiesza czynności serca, a drugi je zwalnia, pierwszy rozszerza źrenice, a drugi je kurczy, pierwszy przyspiesza