do ilości godzin spędzonych w przeciętnej podróży nie stanowi, mimo upływu epok, wartości stałej.<br>Na początku XIX wieku z Petersburga do Paryża podróżowało się - przy idealnych warunkach jazdy, częstej zmianie koni itd. - szesnaście dni. Z Paryża do Londynu, jeśli na Kanale nie było sztormu - dni cztery. Bariery, jakie stawiała ówczesna technika komunikacyjna, miały nie tylko czasowy charakter: niewielka wydajność lądowych środków transportu sprawiała, że nie sposób było wykorzystać na większą skalę bogactw naturalnych, o ile wydobywano je z dala od szlaków żeglugowych: tak np. nie istniały możliwości rozprowadzenia po Wielkiej Brytanii (na skalę przemysłową) węgla z kopalni Manchesteru.<br>W tych właśnie