należy szukać w raptownym załamaniu się nie tyle starego świata, co przedrozbiorowej hierarchii rang i urzędów, która znalazła w nich tak plastyczne odbicie. Na skutek odejścia w przeszłość, wraz z trzecim rozbiorem, całego systemu klienteli magnackiej oraz powstania "czarnej legendy" wokół Stanisława Augusta Poniatowskiego do rąk czytelników stosunkowo szybko dotarły teksty, krytycznie oceniające również i drugą połowę XVIII stulecia, a nie tylko same czasy saskie. Równocześnie pamiętniki Jemiołowskiego, Jerlicza, Maskiewiczów, a przede wszystkim Paska, wydawane dopiero teraz, zaczęły służyć apoteozie militarnych przewag Polski Wazów i Sobieskiego. Ukazując się#rzec by można#w stosownej chwili, stworzyły fundament pod pojawienie się tak oryginalnego