dotykamy tajemnicy Historii. Chrześcijaństwo rzadko nawet dźwigało się na duchowy poziom swoich wczesnych gmin, często, jak wtedy, kiedy rozszerzało się na barbarzyńskie ludy, zmieniając się w mamrotanie magicznych zaklęć i sztukę sporządzania talizmanów chroniących od ciosu w bitwie i od choroby. Niezliczone przesądy i zabobony, fanatyzm, mordy dokonywane przez podburzony tłum, jak wtedy, kiedy w 415 A. D. w Aleksandrii tłuszcza chrześcijan pod wodzą ciemnych mnichów rozszarpała na kawałki Hypatię, ostatnią filozofkę ze szkoły neoplatońskiej - i mordy planowane, na przykład podczas francuskiej krucjaty przeciw albigensom w wieku trzynastym. Kiedy wojska królewskie zdobyły Béziers bronione solidarnie przez katolików i heretyków (bo w