ZSRR nie odstawał od Zachodu, a nawet w wielu przypadkach go przewyższał, czego najlepiej dowodziło symboliczne podwójne pierwszeństwo w kosmosie: wystrzelenie Sputnika w 1957 roku i lot Jurija Gagarina w roku 1961. Towarzyszące tym niewątpliwym sukcesom olbrzymie koszty społeczne, łącznie z ludobójstwem będącym jednym z efektów stalinowskiej modernizacji i późniejszym uciskiem politycznym, racjonalizowali nie tylko dyktatorzy ZSRR, ale i wielu zarówno lewicowych, jak prawicowych intelektualistów Zachodu - statystyka ofiar bladła w porównaniu z rozmiarami osiągnięć. Oto w ZSRR spełniał się oświeceniowy ideał racjonalnego społeczeństwa kierowanego przez sprawną, technokratyczną biurokrację - wcielenie Rozumu.<br>Po apogeum lat sześćdziesiątych przyszło spowolnienie początku lat siedemdziesiątych, potem stagnacja