i ZSRR totalitaryzmy oraz coraz wyraźniejszą groźbę wojny. Pojawiły się ujęcia groteskowe, jak u Witkacego, gdzie &lt;orig&gt;antyutopia&lt;/&gt; przybrała postać totalitarnego absurdu na gruzach dawnego, umierającego świata. Przewijał się często motyw kosmicznego kataklizmu (na przykład wygaśnięcie Słońca), katastrofy wynikającej z nadużycia zdobyczy nauki i techniki czy inwazji barbarzyńskich hord ze Wschodu, unicestwiających kulturę europejską. Z kolei w &lt;name type="tit"&gt;Poślubnej podróży pana Hamiltona&lt;/&gt; M. Smolarskiego bohater ucieka z Warszawy XXVI wieku przed widmem zrealizowanej utopii technologicznej. Podobne obawy widać w &lt;name type="tit"&gt;Buncie w krainie maszyn&lt;/&gt; M. Rusinka, w &lt;name type="tit"&gt;Roku 1975&lt;/&gt; B. Żarnowieckiego, (tm)Końcu świata&lt;/&gt; J. Łady, &lt;name type="tit"&gt;Ostatnim na ziemi&lt;/&gt; Słonimskiego.<br>Na osobną uwagę zasługują