wszelkich wartości prócz samej siebie, prócz analitycznej metody. Inaczej mówiąc, jedyną wartością anty-Filidora jest walka z Filidorem... Tak przynajmniej mniema obiegowa opinia, budująca stereotyp "nowoczesnego uczonego".<br>Zżera go pustka, zapełniona użyciem, bo zasadę przyjemności musiał "naukowo" uznać za regułę ludzkiego postępowania... Nie pozostaje mu nic innego niż "trzeźwością bardziej [upijać się] niż alkoholem" (F 88).<br> Filidor jest - mówi Gombrowicz - "zjawiskiem duchowym". Słowa "duch", "duchowy" towarzyszą mu równie często jak "mózg", "mózgowy" anty-Filidorowi. Młodopolskie przeciwstawienie ducha i mózgu, śmieszne już i staromodne w latach trzydziestych, potwierdza karykaturalność profesorskiego pojedynku. Tak, Filidor jest karykaturą natchnionych "duchologów" początku wieku, tych Tarnowskich i Zdziechowskich