zasługą reformacji było wprowadzenie języka polskiego do tekstów religijnych. Problematyki języka polskiego w XVI w. nie trzeba jednak sprowadzać tylko do sporów religijnych. Zważmy, że wystąpienia innowiercze dopiero w latach czterdziestych i pięćdziesiątych (głównie pięćdziesiątych, po śmierci Zygmunta I, 1548) wchodzą w dojrzały etap walki jawnej i zorganizowanej, wcześniejsze bowiem utyskiwania sejmiku w Środzie (1543) na to, że inne narody mają księgi drukowane w swym języku, a "nam księża każą głupimi być", nie musiały wyrastać z podłoża reformacyjnego. Niecałe też duchowieństwo katolickie odnosiło się niechętnie do polszczyzny. Możliwość używania języka polskiego w Kościele budziła żywe zainteresowania w tych kołach hierachii duchownej