relatywizowania historycznej winy okresu narodowego socjalizmu. Tak jednak nie będzie. U źródła polsko-niemieckiej debaty na temat Centrum przeciwko Wypędzeniom leży sprawa lokalizacji takiej placówki. Sądzę, że idea powstania centrum w Niemczech jest właściwa, gdyż wypędzenie po okresie narodowego socjalizmu dotknęło dwanaście milionów Niemców. Powtarzam raz jeszcze: nie dotyczy to w żadnym razie problemu winy oraz odpowiedzialności Niemiec.<br>W warunkach powojennej biedy zintegrowanie wypędzonych z resztą społeczeństwa było wielkim osiągnięciem. Do pozytywnych stron niemieckiej historii należy fakt, że odbyło się to w sposób demokratyczny i pokojowy, że nie powstały radykalne ugrupowania polityczne. Trzeba też pamiętać, że wypędzenie jest zjawiskiem europejskim. Z doświadczeń byłej