im tu trzymać się pod wzajemną kontrolą, tak że ich przejawy skrajne nawzajem się znoszą. Artysta typu Havla jest najbardziej sobą wtedy, gdy daje się ponieść impulsom moralnym, gdy jego dzieło bierze się z podstawowej niezgody na niesprawiedliwość świata. Ale gdyby chodziło tylko o to, gdyby spełniony był jedynie ten warunek, artysta mógłby łatwo popaść w dogmatyczny i nadmiernie pewny swych racji dydaktyzm; jego twórczość byłaby niczym więcej niż zbiorem szlachetnych ale nazbyt oczywistych moralistycznych komunałów. Trzeba więc spełnić jeszcze jeden warunek. Artysta-moralista musi mieć po prostu duże poczucie humoru.<br> "Poczucie humoru" służy mi w tym miejscu jako stenograficzny skrót