ikony - ale to już z przyczyn politycznych.<br>Wydawano także podręczniki i modlitewniki w języku słowackim. Tradycja pielgrzymek słowackich i czeskich jest żywa do dziś, bywało ich czasem niewiele mniej niż Polaków.<br>Po roku 1095 wielkie pielgrzymki przybywały z Kresów Wschodnich, a nawet z Petersburga. Zwykle zatrzymywały się dłużej w Częstochowie, wstępowały także do Warszawy i innych miast, zawsze witane uroczyście. Było to wyrazem żywej więzi narodowej.<br>Te i inne pielgrzymki były nieraz popierane czy nawet inicjowane niekoniecznie przez ludzi związanych z Kościołem - pobyt na Jasnej Górze miał takie znaczenie patriotyczno-kulturalne, że odwiedzali ją także niewierzący czy też skłóceni z Kościołem