do ich narodzin, przemierzając w odwrotnym kierunku całą nieogarnioną wielość ludzkich żywotów, która składa się na to, co nazywamy historią. Jesteśmy tutaj u samego sedna chrześcijańskiego stosunku do historii jako całości odniesionej do jednego wydarzenia w miejscu i czasie i rozwijającej się od tego wydarzenia. Nie wiem, czy Dostojewski tak wychowany, że bał się jezuitów jako złowieszczych agentów Watykanu i Polski, czytał kiedykolwiek pisma założyciela tego zakonu. Być może ta metoda, płynięcia pod prąd, sama narzuca się komuś, kto stale obcuje z Ewangelią, jak Dostojewski na katordze w Omsku. W każdym razie przylgnięcie wyobraźnią <page nr=267> do osoby Jezusa zmusiło go do postawienia