się kapitał? Sprawa nie jest prosta i nie da się rozstrzygnąć generalną regułą. Jeśli chodzi o miliony ludzi, którzy żyli w Anglii i Ameryce w pierwszej połowie <page nr=96> XIX stulecia, nie było z ich strony niczym cynicznym, że doszli do przekonania o nikczemności pracy niewolniczej właśnie w okresie rozwoju kapitalizmu, który wymagał wolnej pracy najemnej. Ludzie zmieniają swoje kryteria moralne, ale niekoniecznie muszą zdawać sobie sprawę jakie okoliczności dziejowe determinują ich psychiczne ewolucje. Tylko, że prawda ta dotyczy szerokiej publiczności i niektórych niezbyt licznych zaangażowanych ideologów. W znacznie mniejszym stopniu zastosować ją można do polityków, których zawodem i przeznaczeniem jest władza. Ci