Jeśli obydwa systemy posiadają charakter rejestrujący, to konieczność społecznego zaistnienia systemu drugiego podyktowana została najwidoczniej potrzebą uwzględnienia szerszego zakresu treści doświadczenia społecznego; mamy wówczas do czynienia z korespondencją prostą: nowy system zbudowany jest tak, aby obejmował również treść doświadczenia społecznego teorii starej. Stosunek korespondencji komplikuje się znacznie w przypadku bardziej zaawansowanego stadium rozwojowego nauki, tzn. w przypadku, gdy zaczyna ona wyprzedzać doświadczenie społeczne, gdy jego teść przestaje być dlań miarodajna, przestaje być przedmiotem bezwarunkowej akceptacji. Wówczas mamy do czynienia z korespondencją dialektyczną: nowy system teoretyczny prezentuje taką charakterystykę danej dziedziny rzeczywistości, że charakterystyka ta wyjaśnia fakt, iż doświadczenie społeczne uformowane przez