latach, z powodu niedoboru wykształconych kadr, został przesunięty od ciężkich prac katorżniczych do lżejszych zajęć, przede wszystkim kancelaryjnych. Następnie zajmował się także obserwacjami meteorologicznymi i nauczaniem. Stopniowa poprawa jego położenia umożliwiła mu rozpoczęcie badań nad tubylczą ludnością Sachalina, najpierw Niwchami, a następnie Ajnami.<br>Los zwłaszcza tego drugiego, prastarego ludu o zagadkowym pochodzeniu, który pierwotnie zamieszkiwał archipelagi wysp Kurylskich i Japońskich oraz Sachalin, był tragiczny. Zawzięcie tępieni zarówno przez Rosjan jak i Japończyków, Ajnowie zbliżali się nieuchronnie do ostatecznej zagłady, nie tylko kulturowej, ale wręcz biologicznej. Sytuacja, w jakiej znaleźli się Ajnowie, niezwykle poruszyła czułego na krzywdę Piłsudskiego i natchnęła postanowieniem ratowania