czy nawet XIV w. trudno wskazać jakąkolwiek dziedzinę, w której Europejczycy stanowiliby dominującą siłę. <br>Globalna pozycja Europy uległa stopniowej zmianie w okresie Renesansu, a następnie Oświecenia i w XIX w. osiągnęła status światowego hegemona. Nie ma to, jak wskazało wielu komentatorów - wśród nich rzecznik determinizmu geograficznego Jared Diamond, którego "Strzelby, zarazki, maszyny" wydane zostały parę lat temu w polskim tłumaczeniu - nic wspólnego z jakąś wrodzoną wyższością białej rasy. Europejczycy nie ulegli znienacka zbiorowej mutacji genetycznej, która obdarowała ich przed kilkuset laty konkurencyjną przewagą nad innymi społecznościami. Zmiany genetyczne zachodzą w znacznie dłuższej skali czasowej niż przemiany kulturowe i polityczne. Powiedzieć można