niektóre najbardziej ideowe serca - a przecież spowodował niektóre z najgorszych zbrodni tego, czy jakiegokolwiek innego stulecia.<br> Nadto komunizm reprezentował niefortunną próbę poddania spraw społecznych całkowitej racjonalizacji. Zakładał, że piśmienne, politycznie świadome społeczeństwo może podjąć się kontrolowania rozwoju społecznego, kierując przemiany socjoekonomiczne ku z góry założonym celom. Historia nie byłaby już zatem wyłącznie spontanicznym, w dużej mierze przypadkowym procesem, lecz narzędziem zbiorowej inteligencji i moralnych celów ludzkości. W ten sposób komunizm pragnął, poprzez zorganizowane działanie, harmonijnie połączyć polityczny racjonalizm z moralnością społeczną.<br> Jednakże w praktyce nadmierna wiara w ludzki rozum, skłonność cechująca zacięte walki o władzę do przekształcania dyskusyjnych ocen historycznych w