się tylko w XVI wieku aż czterech kolejnych wydań. Szesnaście edycji ogółem (w tym przekłady łacińskie, niemieckie i rosyjskie) miał interesujący opis pielgrzymki do Jerozolimy pióra Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła (1582). O poczytności tych relacji, stanowiących po części rodzaj ówczesnego bedekera, decydowały względy dewocyjne, a nie ciekawość świata. Nie była ona zbyt wielka, skoro cytowany już Haur zaleca (i to gorąco) lekturę dzieła Jana Botera#pierwszego zarysu historii i geografii powszechnej świata#w sto lat po ukazaniu się włoskiego oryginału (1592)29. Z włoskiego autora korzystał jeszcze Benedykt Chmielowski w Nowych Atenach.<br>Rzeczpospolita szlachecka różniła się zdecydowanie od Włoch, Francji, Anglii, Niemiec czy