w stosunku do krainy marzeń. Ulubioną formą stały się utopie miejsca i czasu: coś, co może uchodzić za wzór pozytywny, miało miejsce gdzieś, a ponadto kiedyś.<br>Utopie z gatunku "ładu wiecznego", zapoczątkowane kultem Istoty Najwyższej, Natury czy Rozumu, w XIX wieku znalazły nowe zastosowanie: oto utracona ojczyzna jawiła się jako ziemia obiecana; przestała być realna, stała się fenomenem marzenia. Odpowiednio do tego faktu ustawiali się powinowaci z duchem &lt;page nr=67&gt; Dobrego Dzikusa, na przykład ci, którzy mówili o "&lt;q&gt;najpiękniejszych wskazaniach natury, którym potoczna Moralność i Polityka stale zadają kłam&lt;/&gt;" (Morelly, &lt;name type="tit"&gt;Kodeks natury&lt;/&gt;). To bardzo charakterystyczne stanowisko wydało w polskiej myśli wiele owoców, począwszy od