zwracali uwagę na dwoiste efekty ogromu sceny i widowni. Skutki pozytywne - to swoboda wprowadzania wymagających wiele miejsca efektów inscenizacyjnych, rozbudowanych elementów pejzażu, wysokich schodów, swobodnego wykorzystywania wszelkich trików technicznych, jakie były wówczas możliwe, głównie w dramatach grozy; już w 1817 roku wprowadzono na scenę tłum.<br>We Francji toczyły się najciekawsze zmagania dramaturgów z teatrem. Dramat został przez Wiktora Hugo, przywódcę szkoły romantycznej, ustawiony na piedestale gatunku najpełniej im odpowiadającego, za Wiktorem Hugo cała plejada jego przyjaciół i artystycznych wyznawców związała swe ambicje z dramatem i teatrem. Rzeczywiście to dramat wyznaczał bieg nurtu romantycznego. Ale spętanie go przez teatr, przez więzy niezgodne