głowa państwa nie była chroniona przed atakami politycznymi i personalnymi, często rozmyślnie prowokacyjnymi, w którym obrona prezydenta i rządu wymagała nieraz większej odwagi cywilnej niż popieranie opozycji - kraj taki nie może być nazwany totalitarnym w żadnym z akceptowanych znaczeń tego słowa. Była to zmiana jakościowa o epokowym znaczeniu, mimo że zubożone i sfrustrowane masy nie odczuwały jej jako zmiany na lepsze. Warto podkreślić, że sam Gorbaczow podporządkowywał swą działalność prymatowi wolności. Na spotkaniu z działaczami kulturalnymi w listopadzie 1990 r. tak oto określał swą hierarchię wartości: "Jeśli jest to socjalizm, to oznacza to przede wszystkim demokrację. A jeśli jest to demokracja