Nie przeczy to końcowemu kryzysowi. Tak długą i forsowną epokę, utratę wszelkich nadziei i perspektyw w stanie wojennym i zbyt przeciągające się wyczekiwanie na lepszą światową koniunkturę dla Polski - literatura nasza przypłaciła kryzysem i wyczerpaniem sił. W przewlekłym finale literatura polska dramatycznie sięgała po ostatnie swoje rezerwy. Dotychczasowy kod literatury, zwłaszcza heroicznej, wolnościowej romantyki został wyczerpany i zużyty do reszty.<br>W miarę lat nabrzmiewał też proces inny: eksplozja mówionej polszczyzny. Język inteligencji polskiej, który od końca XIX wieku stanowił "centrum polszczyzny", pod presją zarówno przekształceń i potrzeb cywilizacyjnych, jak nowych jego użytkowników został od środka rozsadzony. Równocześnie z różnych przyczyn zahamowały