83. Znaki interpunkcyjne i ich funkcje
W języku polskim używamy dziesięciu znaków interpunkcyjnych. Są to: kropka, średnik, przecinek, dwukropek, myślnik (pauza), wielokropek, znak zapytania (pytajnik), znak wykrzyknienia (wykrzyknik), nawias i cudzysłów.
Podstawową funkcją języka jest funkcja komunikatywna, dlatego też za podstawowy cel interpunkcji należy uznać zapewnienie tekstowi pisanemu jednoznaczności i ułatwienie jego poprawnego odbioru. Oznacza to, że w razie wątpliwości związanych z przestankowaniem należy przede wszystkim uwzględnić zasadę zrozumiałości (komunikatywności) i zastosować takie przestankowanie, które zapewni maksymalną przejrzystość tekstu.
Druga funkcja znaków interpunkcyjnych polega na tym, że służą one do wyrażania niektórych właściwości mowy, które w inny sposób w pisanej odmianie języka nie mogłyby zostać zakomunikowane. I tak na przykład przecinek i kropka sygnalizują przerwy w mówieniu, myślnik — m.in. zawieszenie głosu, pytajnik bywa, a wykrzyknik z reguły jest — znakiem emocji.
Stąd wynika funkcja trzecia: znaki przestankowe umożliwiają poprawne zrozumienie i wygłoszenie tekstu, inaczej mówiąc: pozwalają go właściwie interpretować.
Szczegółowe funkcje polskich znaków interpunkcyjnych podajemy w tabeli.
Znaki interpunkcyjne i ich funkcje | ||
Charakter znaku | Znak interpunkcyjny | Podstawowe funkcje |
Znaki oddzielające | kropka | zamykanie wypowiedzeń |
średnik, przecinek | oddzielanie mniejszych całości w obrębie wypowiedzenia | |
Znaki prozodyczne | wielokropek, myślnik, pytajnik | oznaczanie przerwania, zawieszenia głosu, szczególnej intonacji |
Znaki emocji | wykrzyknik, pytajnik, myślnik, wielokropek | oznaczanie stanów uczuciowych mówiącego |
Znaki opuszczenia | wielokropek, myślnik | zaznaczanie pominięć w tekście |
Znaki wyodrębniające | dwukropek | wprowadzenie wyliczenia, cytatu, uzasadnienia, wyniku, wyjaśnienia |
cudzysłów, nawias, dwa przecinki (otwierający i zamykający), dwa myślniki (otwierający i zamykający) | wydzielanie fragmentów tekstu |
Warto również nadmienić, że większa przejrzystość i zrozumiałość tekstu może zostać osiągnięta poprzez takie czynniki graficzne, jak: odpowiedni podział na akapity (obok samej wielkości akapitu istotne jest również wprowadzanie wcięć pierwszej linii akapitu lub — stosowane zamiast wcięcia — poszerzanie odstępów między akapitami, odpowiedni odstęp między liniami tekstu, czyli interlinia itd.), użycie odpowiedniego kroju czcionek połączone z wyodrębnianiem pewnych partii tekstu za pomocą kursywy, pogrubienia, rozstrzelenia liter i innych sposobów.