naukowego) psychologicznego jest to, że nie tylko badacz jest aktywnym podmiotem badania, panującym niepodzielnie nad sytuacją badawczą, ale, że i osoba badana jest aktywnym podmiotem, "żywo" reagującym nie tylko na polecenia badacza (i nie tylko zgodnie z jego intencjami), ale także na niego, jako na jeden z elementów sytuacji badawczej. Co więcej, może wpływać na zmianę jego zachowania. Trzeba tedy mówić o dwupodmiotowym charakterze badania psychologicznego. Sądzę, i temu poświęcę stosunkowo najwięcej miejsca w niniejszym rozdziale, że najbardziej wątpliwe aspekty postępowania badacza w trakcie badania psychologicznego związane są z: (1) okłamywaniem osób badanych i ich niedoinformowaniem co do celu badania i poszczególnych